Henri Cartier-Bresson

«φωτογραφίζοντας τo έργο του μεγαλύτερου φωτογράφου του 20ου αιώνα. Ιεροσυλία? Φυσικά, αλλά δεν κρατήθηκα…… 500+ Φώτος, άπειρο βιογραφικό υλικό, περιοδικά, σκίτσα, και οι τέσσερις ταινίες του Renoir στις οποίες συνεργάστηκε και 3μιση ώρες ορθοστασίας που πέρασαν με μια ανάσα!!!!»

Φωτογραφικό ρεπορτάζ από την αναδρομική έκθεση του Henri Cartier–Bresson στη Γαλλία, Galerie 2 – Centre Pompidou, Paris από την Κλειώ Λεούση.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014

Ακτή Ελεφαντοστού 1931 Abidjan.

 Το ταξίδι του στην Αφρική μπορεί να του

αποκάλυψε κάποιες αξίες της πρωτόγονης

τέχνης, να του παρουσίασε την ανάγκη για λιτή

και μεστή τέχνη, κυρίως όμως τον κάνει να

νιώσει ακόμα μεγαλύτερη αποστροφή για την

εκμετάλλευση των φτωχών από τους

πλούσιους. Βλέπει τα εγκλήματα της γαλλικής

αποικιοκρατίας που ακόμα και μετά από έναν

καταλυτικό πρώτο παγκόσμιο πόλεμο,

συνεχίζονται….

«Πίσω από το σταθμό του Σαιν Λαζάρ, στο Παρίσι, 1932.

Ο Henri Cartier-Bresson ήταν σίγουρα ο καλύτερος φωτογράφος του περασμένου αιώνα, και το περιοδικό Time έκανε ακριβώς αυτή την εικόνα τη «Φωτογραφία του αιώνα».

H πιο εμβληματική Φώτο από την σουρεαλιστική του περίοδο. Με αυτήν ξεκίνησε η θεωρία της “αποφασιστικής στιγμής”.

Αποφασιστική στιγμή:

 «Υπάρχει μια στιγμή όπου το μάτι, το μυαλό και η

καρδιά βρίσκονται σε μια ευθεία.

Αυτή είναι η στιγμή που θα μας δώσει μια

φωτογραφία που θα μετρήσει για την υπόλοιπη ζωή

μας».

Η διασημότερη ίσως φωτογραφία του!!!

Όπως θα δηλώσει ο ίδιος, η φωτογραφία δεν είναι σκηνοθετημένη:

«Υπήρχε μια σανίδα από τις επισκευές του φράχτη πίσω από το σταθμό Saint-Lazare. Έτυχε να βρίσκομαι στο σημείο εκείνο με τη μηχανή μου. Εκείνη τη στιγμή της λήψης ο άντρας πήδηξε”

«Η γοητεία μιας φωτογραφίας οφείλεται στην ένταση που γεννάει ο ποιητικός της λόγος» μας λέει ο Μπρεσσόν.

 « Ποίηση είναι δυο αντίθετοι πόλοι που βρίσκονται σε σύγκρουση και δημιουργούν ένταση» λέει επίσης.» 

Γαλλία 1932 . The Var department. Hyères 

Μαδρίτη, Ισπανία, 1933. 

«Είναι ψευδαίσθηση ότι οι φωτογραφίες γίνονται

με τη φωτογραφική μηχανή.

Γίνονται με τα μάτια , την καρδιά και το μυαλό.»

Henri Cartier-Bresson

Βαλένθια, Ισπανία, 1933.

Να μια ιδιαίτερη φωτογραφία του HCB που όταν τη δεις δεν την ξεχνάς…

Σουρεαλιστική με την έννοια ότι , όταν την κοιτάξουμε , δεν είμαστε 100% σίγουροι για το τι συμβαίνει.

Η φωτογραφία που τραβήχτηκε στη Βαλένθια της Ισπανίας το 1933 και ο Cartier Bresson, εστιάζει σε ένα αγόρι . Το αγόρι είναι μικρό μέσα στο πλαίσιο. Περπατά κατά μήκος ενός μεγάλου καταθλιπτικού τοίχου, με διάσπαρτο μαύρο χρώμα σε μια επιφάνεια που δείχνει τραχειά. Αγγίζει τον τοίχο με το αριστερό του χέρι κοιτάζοντας ψηλά .

Φοράει λευκά κάτι που κάνει αντίθεση με το μαύρο φόντο και έτσι ξεχωρίζει. Ας φανταστούμε πόσο δύσκολο θα ήταν να το ξεχωρίσουμε αν φορούσε ένα πιο σκούρο χρώμα.

Τα μάτια του το δείχνουν σαν να βρίσκεται σε έκσταση.

Η σκηνή μας κάνει να αναρωτηθούμε για το τι άραγε πραγματικά συμβαίνει .

Από μια συνέντευξη του Bresson μαθαίνουμε ότι το παιδάκι τη στιγμή που έγινε το κλικ είχε πετάξει ψηλά στον αέρα μια μπάλα και την κοιτούσε περιμένωντας να πέσει …

Ο Bresson αφήνοντας τη μπάλα έξω από το κάδρο, μας χάρισε μια μοναδική φωτογραφία.

Ο τοίχος λειτουργεί ως μανιέρα, καμβά, πίνακα ζωγραφικής όπου χαρτογραφείται η συναισθηματική κατάσταση του παιδιού που συμβολίζει τη χαμένη παιδική αθωότητα.

Στιγμιότυπο από την προβολή ταινιών με την προσωπική σφραγίδα της Κλειούς Λεούση.

 

1934 , Μεξικό , Σάντα Κλάρα, Natcho Aguirre.

Τρία κάδρα στο κάδρο. Στο μεγαλύτερο από τα τρία , ένας άνδρας γυμνός από τη μέση και πάνω με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος, δείχνει «σφιγμένος» , σαν να υποφέρει. Το μεγαλύτερο μέρος του κεφαλιού του δεν φαίνεται .Έτσι αφαιρείται η ατομικότητα και μας κάνει να βλέπουμε τον άνδρα σαν να εκπροσωπεί την εργατική τάξη.

Τα συσσωρευμένα «καλά» παπούτσια δίπλα στον άνθρωπο που φαίνεται να υποφέρει, χαρακτηρίζουν την κατανάλωση της αστικής τάξης . Υπάρχει μια τέλεια ισορροπία στο κάδρο, ενώ οι σκοτεινές γωνίες στο ντουλάπι αριστερά, ισορροπούν με το ανοιχτόχρωμο γκρι τοίχο και το δέρμα του άνδρα.

Πηγή: «Photography the Whole story» της J. Hacking.

1934, Πόλη του Μεξικού. Δυο κάδρα στο κάδρο και ένα τρίτο από τη φωτογράφο μας, βλέμματα δίχως έκπληξη που όμως μιλάνε με τα μάτια και έχουν τόσα να πουν…

1948 Σαγκάη, άνοδος του Μάο. Οι Κινέζοι συνωστίζονται για να αγοράσουν χρυσό. 

Το Δεκέμβριο του 1948 το περιοδικό Life έστειλε τον Cartier-Bresson στην Κίνα για να καλύψει φωτογραφικά την ταραχώδη μετάβαση από τη δικτατορία Kuomintang στο μαοϊκό καθεστώς. Το κινέζικο νόμισμα έχανε την αξία του και η κυβέρνηση έδωσε εντολή να διατεθούν από τις τράπεζες σαράντα γραμμάρια χρυσού ανά άτομο.

Άνθρωποι – από όλα τα κοινωνικά στρώματα – έσπευσαν σε όλες τις τράπεζες της πόλης.

Χιλιάδες περίμεναν στην ουρά για ώρες. Η αστυνομία έκανε μόνο συμβολικές χειρονομίες για τη διατήρηση της τάξης. Ορισμένοι έσπρωχναν όσους είχαν πάει εκεί πριν από αυτούς.

Κάποιοι έχασαν τη ζωή τους από ασφυξία από την πίεση του πλήθους. Ο Cartier-Bresson αποτυπώνει στη φωτογραφία το πανδαιμόνιο, την απελπισία των ανθρώπων και την κλειστοφοβία της σκηνής. Κεφάλια και χέρια προβάλουν από τις πιο παράξενες γωνίες.

Φαίνεται σαν ο φωτογράφος – που είναι έξω από το κάδρο –να πιέζει από τα αριστερά για να χωρέσουν όλοι μέσα στο στενό πλαίσιο, ενώ σπρώχνονται προς το κτίριο της τράπεζας που βρίσκεται δεξιά, έξω από τη φωτογραφία.

Λονδίνο, 1938. Πλατεία Trafalgar.

Περιμένοντας τη στέψη του Βασιλιά Γεωργίου του VI. 

Ο κόσμος, περίμενε όλη τη νύχτα στην πλατεία Trafalgar, ώστε να μη χάσει κανένα μέρος της τελετής ενθρόνισης του Γεωργίου VI. Κάποιοι όρθιοι, άλλοι καθισμένοι σε εφημερίδες.Το επόμενο πρωί, ένας κύριος που είχε αγρυπνήσει για να δει την τελετή, δεν κατάφερε να ξυπνήσει από το γλυκό ύπνο πάνω στις εφημερίδες.

Η μοναδική και διαφορετική ματιά του HCB άλλαξε τη μέχρι τότε άποψη για το φωτορεπορτάζ.

Ο Μπρεσσόν θα βοηθήσει στη δημιουργία ενός καινούργιου είδους φωτοδημοσιογραφίας.

Δεν φωτογραφίζει αυτά που οι φωτορεπόρτερς συνηθίζουν να φωτογραφίζουν. Δεν φωτογραφίζει τα επίσημα πρόσωπα όπως συνηθίζεται, αλλά απλούς ανθρώπους και συμβάντα που μπορεί να ενδιαφέρουν το «πλατύ αναγνωστικό κοινό».

Πολλοί φωτογράφοι αργότερα θα βαδίσουν στα χνάρια του και θα επηρεαστούν από τη δουλειά του.

Κυριακή: πικνίκ στις όχθες του ποταμού Μάρνη , Γαλλία 1938. 

Μία από τις φωτογραφίες που ο Cartier-Bresson πήρε κατά τη διάρκεια της μοναδικής του μισθωτής εργασίας με την παρισινή εφημερίδα, Ce Soir, σαν φόρο τιμής για τη νεοεισαχθείσα μεταρρύθμιση για δύο εβδομάδες καταβαλλόμενες διακοπές στα 1938! Οι συντάκτες του όμως μισούσαν τις μαλθακές πόζες και η εικόνα δεν χρησιμοποιήθηκε στην τελική έκδοση της εφημερίδας.

Η φωτογραφία όμως πέρασε στην ιστορία ως μία λυρική άποψη δύο ζευγαριών που κάνουν πικνίκ στις όχθες του Μάρνη, αφού είναι εμπνευσμένη καθαρά από το έργο των Γάλλων ιμπρεσιονιστών ζωγράφων.

1932. Γαλλία. Μασσαλία. Αλέα Prado.

Δύο άνθρωποι, πολύ χορτάρι. Ισορροπία!

Κανένα από τα στοιχεία της φωτογραφίας δεν επισκιάζει το άλλο.

Το γκαζόν είναι το ίδιο σημαντικό με τους ανθρώπους.

Αυτό γίνεται με το κάδρο (που το καθορίζουν οι 4 γωνίες), με τη φόρμα και με τη σύνθεση

Εδώ η «φόρμα» είναι δυνατή, είναι ζυγισμένη : δεν περισσεύει ούτε λείπει τίποτα.

1945, Ντεσάου,  Γερμανία: Τα συντρίμμια της Γερμανίας. 

1969 Γαλλία. Πόλη Simiane-la-Rotonde. Διαμέρισμα «Alpes de Haute-Provence».

1967, Ιερουσαλήμ, Hasidic Jews. 

1951, Ιταλία, Αμπρούζο, Scanno. 

1961 Ελλάδα, Σίφνος.

Περίμενε με τη φωτογραφική του μηχανή. Πέρασε ένας παππάς. Η σκηνή δεν του άρεσε τόσο πολύ. Όταν είδε το κορίτσι, ήταν σίγουρος. Αυτή έπρεπε να είναι η αποφασιστική στιγμή.

1962. Μεξικό. Στην πόλη του Μεξικού. 

“Σ’αυτήν κατάφερα κι έβαλα και το κεφάλι μου μέσα….θα τρίζουν τα κόκκαλα του μακαρίτη…..”

Κλειώ Λεούση.

“Έργο μέσα στο έργο = ένα νέο έργο με τη δική σου προσωπική σφραγίδα…
Γιατί να τρίζουν τα κόκκαλα, αφού αυτός ενώ έφυγε, άφησε πίσω έργο που εξακολουθεί να είναι ζωντανό και αθάνατο μέσα στο πέρασμα του χρόνου, γαλουχώντας και τις επόμενες γενιές ανθρώπων. Αυτή άλλωστε είναι η δύναμη και η αξία της αληθινής τέχνης!!!!”

Αναστασία Μπόϊκου.

1954 , Σοβιετική Ένωση, Μόσχα. 

Θάνατος του Στάλιν και επιτέλους οι πρώτες φωτογραφίες από την Ρωσία κάνουν την εμφάνιση τους στα δυτικά έντυπα.

Μετά τον Robert Capa που είχε συνοδέψει το 1947 τον αμερικανό συγγραφέα John Steinbeck, ο Μπρεσσόν ήταν ο πρώτος δυτικός φωτογράφος που έπαιρνε άδεια εν μέσω ψυχρού πολέμου για να πραγματοποιήσει ένα ρεπορτάζ στην τότε Σοβιετική ‘Ενωση.

Jean-Paul Sartre, Παρίσι,1946 (τι του βρήκε η Beauvoir ποτέ δεν κατάλαβα!) Κλειώ.

1973, Σοβιετική Ένωση, Ρωσία. Λένινγκραντ.

Ένα πορτρέτο του Λένιν κοσμεί μια πρόσοψη των χειμερινών ανακτόρων. 

“Αυτή δεν την είχα ξαναδεί και μου φάνηκε τοοοοσο προφητική με δεδομένο την εποχή που τραβήχτηκε……” Κλειώ

“Πόσο μοντέρνος και μπροστά από την εποχή του είναι!!!!!” Αναστασία.

1968 Παρίσι, η εξέγερση!

1957, ΗΠΑ, Wisconsin, Milwaukee ( Ουισκόνσιν, Μιλγουόκι) . Μπέιζμπολ. 

1948, ΙΝΔΙΑ, Κασμίρ, Σριναγκάρ.

Μουσουλμάνες γυναίκες στις πλαγιές του Hari Parbal Hill,

προσεύχονται προς τον ήλιο που ανατέλλει πίσω από τα Ιμαλάια.

Η διάσημη φωτογραφία του HCB που η αξία της εκτιμάται σε 12,000$-18,000$. 

Ο Bresson φωτογραφίζει τον Matisse.

1944 , Γαλλία, Vence, Πορτραίτο του Henri Matisse, στο σπίτι του. (villa “Le Rêve”).

Παρίσι, Γαλλία 1992 .

Ο Henri Cartier-Bresson ζωγραφίζοντας το δικό του πορτραίτο.

Φωτογραφία της 2ης συζύγου του και φωτογράφου Martine Franck . 

Ο Μπρεσσόν δεν ήθελε να φωτογραφίζεται ούτε να τον κινηματογραφούν. Όταν τιμήθηκε από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το 1975, έκρυψε το πρόσωπό του με ένα φύλλο χαρτιού για να μην φωτογραφηθεί. Παραχωρούσε συνεντεύξεις σπανίως.

Αρνήθηκε να πλασαριστεί στα «Μέσα». Ποτέ δεν εμφανιζόταν στη τηλεόραση παρά τις δελεαστικές οικονομικές προτάσεις που του έγιναν.

Με τα χρόνια, ο Cartier-Bresson πείστηκε και σε μεγάλη ηλικία συμμετείχε σε ένα φιλμ για τη ζωή του. Έδωσε και κάποιες συνεντεύξεις. Σε κάποιες απ’ αυτές σχολιάζει φωτογραφίες του.

«Δεν θέλω να με θυμούνται ούτε

σαν ζωγράφο

ούτε σαν φωτογράφο,

παρά μόνο σαν άνθρωπο»

 

“Ευχαριστούμε Κλειώ που μας έδωσες την ευκαιρία να ταξιδέψουμε νοερά σε όλον τον κόσμο μέσα από το έργο του Μεγάλου Δασκάλου και να γίνει το Α΄αφιέρωμα στο photoblogaki μας!!!”

Φωτογραφίες: Henri Cartier Bresson & Κλειώ Λεούση.

Επεξεργασία – Επιμέλεια κειμένων: Αναστασία Μπόϊκου.